Korozif Madde İçimleri

Çocukluk yaş grubunda kaza ile içilen korozif maddeler, ciddi özofagus yanıklarına ve yaşamı tehdit eden komplikasyonlara yol açabilirler. İçilen maddenin alkali mi yoksa asit mi olduğu, miktarı, yoğunluğu gibi özellikler hasarlanmanın derecesini etkileyen faktörlerdir.

Korozif Madde İçimleri

Hasarlanma sonrası gastroözofagial reflü (GER) oluşması, iyileşmeyi geciktiren ve darlık gelişmesine katkıda bulunan etkenlerin başında gelmektedir. Korozif özofajitin tedavisi yıllar içinde gelişme gösterse de, hala üzerinde fikir birliği oluşmuş tedavi seçeneği yoktur. Korozif madde içimlerinin %80’i çocuklarda meydana gelir ve çoğunlukla da misafirlikte olur.

Tablo 1: İçilen başlıca maddeler.

1. Asid Ajanlar: Daha çok koagülasyon nekrozu yaparlar, yemek borusunda sınırlı hasar bırakırlar ve daha çok mide hasarına neden olurlar.
2. Alkali Ajanlar:  Likefaksiyon nekrozu yaparlar, daha derin yanık yaparlar, damarlarda tromboza bağlı doku beslenmesinin bozulması meydana gelir ve özofagus hasarı oluşur. Yani alkali ajanlara bağlı hasar dakikalar içinde meydana gelir ve daha derin ve ağır yaralanma söz konusudur.

Yaralanma olduktan sonra ilk 10 gün hasarlanma en üst düzeydedir ve dokular kendini sınırlamaya çalışır. Onuncu günden sonra dokular kendini tamire başlar ve 3. Haftanın sonunda skar oluşumu devam etmekle birlikte büyük oranda oturmaktadır.

Klinik

Korozif madde içimleri | Başvuru semptomları genellikle içilen maddenin içeriğine, miktarına, fiziksel formuna ve başvuru zamanına bağlıdır. Kristal veya solid partiküllerin yutulması güçtür, bunların ağızda ve üst hava yollarında yanık yapma riski vardır. Sıvı maddelerin ise özofagus ve midede yanık yapma riskleri daha yüksektir.

Orofarengeal Yanık (Ağız içi yanıksa): Birlikte özofagus yanığı bulunma ihtimali % 30’dur. Görüldüğü gibi, özofagus yanığı açısından güvenilir değil.

Semptomlar;

• Hırıltı, ve stridor varsa daha çok larengeal ve epiglottik yanık düşünülür.
• Disfaji-odinofaji varsa özofagus yanığı düşünülür,
• Epigastrik ağrı ve hematemez varsa midede yanık olasılığı vardır.
• Ağrı olmaması gastrointestinal hasar olmadığını göstermemekle birlikte perforasyon riski ilk 2 hafta devam etmektedir.

Mide Yaralanması: Özofagus yanığında midede de yanık bulunma ihtimali: % 20- 63. Bu durumda karın ağrısı, kusma, kanlı kusma gibi şikayetler meydana gelir. Mide perforasyonu nadiren içim sonrası erken dönemde olabilir, genellikle günler içerisinde ortaya çıkar. Ciddi mortalite riski vardır.

Tanı

Korozif madde içimleri nde rutin olarak aşağıdaki tanı yöntemleri kullanılır.

• Laboratuar: Hemogram gibi laboratuvar bulguları ile hasarın ciddiyeti arasında zayıf korelasyon vardır. Çocuklarda laboratuvar tetkikleri genellikle takip amaçlı kullanılmaktadır.
• Akciğer grafisi: Mediastende hava: Özofagus perforasyonunu, diafragma altı serbest hava: Mide perforasyonunu gösterir.
• Özofagus pasaj grafisi: Perforasyon şüphesi varsa daha az irritan olduğu için suda çözünebilen radyoopak maddeler ile çekilebilir. Yalnız baryum daha detaylı görünüm sağlar.

• Endoskopik ultrasonografi: Miniprob vasıtasıyla yapılır, muskuler tabakada yaralanma olup olmadığına bakılır. Halen kullanımı çok sınırlı ve değerlendirme aşamasında
• Bilgisayarlı tomografi: Özofagus ve midedeki transmural hasar ve nekrozun yaygınlığını göstermede endoskopiden daha başarılıdır.
• Endoskopi: Altın standarttır. Özofagoskopi-Özofagogastroduodenoskopi şeklinde ilk 12- 48 saat içerisinde yapılmalıdır. Ancak 96 saate kadar yapılması da güvenlidir. Yalnız 5- 15. günler arası yapılması güvenli değildir. Teknik olarak genel anestezi altında yapılmalıdır. Solunum distresi varsa entübasyon şarttır, yanık sahası görülene dek orofarengeal muayenesinde yanık olmayan hastalar ciddi özofagus yanığı: %12- 19 oranında görülür. Bu nedenle orofarengeal yanık yoksa endoskopi yapıp yapılmaması konusunda daha titiz davranılabilinir. Perforasyon şüphesi varsa ve ödemli supraglottik ve epiglottik yanıklar varsa yapılmamalıdır.

Tedavi

1. Akut tedavi: Yıllarca ilk yardım olarak hasta kusturulmaya çalışılırken özofagus tekrar korozif maddeye maruz kalırdı. İçilen maddeyi dilüe ya da nötralize etmek için bol miktarlarda verilen maddeler de hastayı kusturabilir. İçilen alkali ajanı nötralize etmek için verilen asetik asit de emetik bir maddedir. Böylelikle korozif madde içilmesinde ilk yardımın değeri çok azdır ya da hiç yoktur, hatta özofagusta daha fazla yaralanmaya da yol açabilirler. Çocuklar acil servisi asit içme şikayetiyle getirilirler. İçilen ajanın kimyasal içeriğinin bilinmesi çok önemlidir, çünkü ev işlerinde yaygın olarak kullanılan çamaşır suyu gibi ajanlar içildiğinde endoskopik incelemeye ve takibe gerek yoktur. Sodyum hidroksit ya da potasyum hidroksit gibi ajanların solüsyon ya da toz formları içildiğinde endoskopik değerlendirme yapılmalıdır. Oral mukozanın durumu özofageal yaralanmanın varlığını saptamadaki değeri çok azdır ya da yoktur. Endoskopi genellikle 24 saat içinde yapılmalıdır, özofagusta yaralanmayı tespit eder. Özofagustaki çizgi şeklindeki yanıkların klinik değeri azdır çünkü halka şeklinde olmayan yanıklarda yanmayan duvar yan tarafta skar oluşumunu dengeleyebilir. Yaralanmadan sonraki erken periyodda intravenöz sıvı ile birlikte genel destek tedavisi verilmelidir.
2. Striktür oluşumunun engellenmesi:

• Nazogastrik tüp
• İV Steroid
• Diğer tedavi seçenekleri

1. Striktür tedavisi

• Dilatasyon
  • Balon dilatasyon: Kostik darlıklarda başarısızlık oranı daha yüksektir, yüksek perforasyon riski vardır.
  • Buji dilatasyon: Kostik özofagus darlıklarında daha güvenlidir, darlığın hissedilebilmesi en önemli avantajıdır.
• Mitomisin-C
• İntralezyonel steroid enjeksiyonu
• Kalıp tedavisi
• Özofagus replasmanı