Trakea ve Solunum Sisteminde Yabancı Cisimler

Yabancı cisim aspirasyonu, çocuğun kendisinin ağzına koyduğu ya da birisi tarafından ağzına verilen bir maddeyi nefes borusuna kaçırmasıdır.

Neden Yabancı Cisim Aspirasyonları Çocuklarda Daha Sık Görülür?

• 6 ay-3 yaş arasındaki çocukların ellerine aldıkları çoğu şeyi sıklıkla ağızlarına götürmeleri
• Çocukların yemek yeme ya da oyun oynama sırasında gülme, ağlama, koşma gibi eylemleri de yapmaları
• Çocukların azı dişlerinin henüz tamamlanmamış olması, yemek yeme konusunda gerekli eğitimi almamış olmaları ve kendi başlarına beslenmeleri gibi nedenlerle yabancı cisim aspirasyonları çocuklarda daha sık görülür.

Yabancı Cisim Aspirasyonu Sıklığı Nedir?

Yabancı cisim aspirasyonları ülkemizde ve tüm dünyada sık görülen ve ölüme neden olan acil hastalıklar arasındadır. En sık 6 ay–3 yaş arasında görülür. Erkek çocuklarda daha sık görülmektedir. Erken teşhis edilmesi ve gecikmeden tedavi edilmesinin ölüm sıklığını azalttığı bilinmektedir.

En Sık Hangi Cisimler ve Hangi Çocuklarda Görülür?

Nefes borusuna en sık yiyecekler kaçar (çekirdek, fındık, fıstık, fasulye, nohut gibi taneli gıdalar, kemik parçaları ve meyve çekirdekleri en sık). Türban takan genç kızlarda türban iğnesi ağıza alındığında havayollarına kaçma riski vardır. Spastik, kas hastalığı olan, sık havale geçiren ve mental retardasyonlu çocuklar nefes borularına yabancı cisim kaçması açısından yüksek risk altındadırlar.

Çocukların Boğazına Bir Şey Kaçarsa Ne Yapılması Gerekir?

Beslenme ya da oyuncaklarla oynama sırasında ani olarak ortaya çıkan nefesin kesilmesi, morarma, öksürük ve hırıltı en sık görülen bulgulardır. Ancak, yabancı madde nefes borularına kaçtığı sırada, çocuğu gören kimse yok ise, aile bu bulguların önemli olduğunu fark edememiş ise, yabancı cisim uzun süre (aylar, yıllar boyunca) hava yollarında kalabilir. Hastalar astım, tekrarlayan zatürre, devamlı öksürük, balgam ve nefes darlığı gibi şikayetler ile doktorlara başvurabilirler.

Unutmamak gerekir ki, 1 yaşın altında çocuklarda yabancı cisimler ölüm nedenleri arasında 5. sıradadır. Yemek yerken ya da oyun oynarken aniden öksürük ve nefes darlığı gelişen, yabancı bir maddenin nefes borusuna kaçtığı düşünülen çocuklarda yabancı cisim görülmeden körlemesine parmak ile çıkarılmaya çalışılmamalıdır. Böyle bir girişim yabancı maddenin daha ileriye giderek hava yolunu tam tıkamasına ve çocuğun kaybedilmesine yol açabilir bu nedenle çok dikkatli olunmalıdır. Böyle bir durumda yabancı maddenin hava yolundan çıkarılabilmesi için çocuğun yaşına göre uygulanabilecek çeşitli manevralar vardır. Bu manevralar mutlaka temel yaşam desteği almış kişiler tarafından uygulanmalıdır. Solunum sistemine kaçan yabancı cisimler ani solunum sıkıntısı, morarma, öksürme ile kendini gösterirler. Bu durumda saniyeler içinde çocuğun kaybedilebilme riski olduğu için, acil servise ulaşıncaya kadar hızlı bir şekilde ağız içi parmakla kontrol edilip cisim dikkatli bir şekilde çıkartılmaya çalışılabilir, çocuk ayaklarından baş aşağı tutulup sırtına elle vurularak cismin çıkartılmasına yardımcı olunabilir ve solunum durması söz konusuysa ağızdan ağza yapay solunuma başlanabilir. Bu arada hasta mümkün olan en kısa sürede hastaneye, acil servise götürülmelidir.

Trakea ve Solunum Sisteminde Yabancı Cisimler, izmir, çocuk cerrahı, yenidoğan cerrahı, Trakea ve Solunum Sisteminde Yabancı Cisimler, yenidoğan sünneti, yenidoğan cerrahisi, Trakea ve Solunum Sisteminde Yabancı Cisimler, en iyi hekim, en iyi çocuk cerrahı

Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Hastanın yakınmaları, muayene ve akciğer grafisi ile tanı konur. Solunum sesleri yabancı cismin olduğu tarafta azalmıştır. Bazen akciğer grafisi normal olabilir. Bu durumda havayolları bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans görüntüleme (MR) ile değerlendirilebilir veya acil olarak bronkoskopi adı verilen cihaz ile incelenebilir.

Yabancı Cisim Aspirasyonları Başka Hastalıklar İle Karışır mı?

Erken tanı ve tedavi almaz ise astım, bronşiolit ve zatürre gibi hastalıklarla karıştırılabilir. Bu durumda, uygun tedaviye rağmen belirti ve muayene bulguları devam ediyor ise nefes borularında yabancı bir maddenin varlığı düşünülerek gerekli araştırmalar yapılmalıdır.

Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Trakea ve Solunum Sisteminde Yabancı Cisimler

Ameliyata almak için aileden alınacak detaylı bilgiler yeterlidir. Yabancı cisim ameliyat gerektirmeden bronkoskopi dediğimiz ışıklı kamera sistemi ile hava yollarından çıkarılır. Genel anestezi altında nefes borularına yerleştirilen boru ve ışıklı kamera sistemleri ile yabancı cisim görülür ve çıkarmaya uygun ise çıkarılır. Havayollarındaki yabancı cismin erken tanı alması ve çıkarılması belirtilerde hızlı bir düzelme sağlar. Yabancı cisim tanı almadan uzun süre hava yollarında kalır ise geri dönüşümsüz akciğer hasarlarına neden olabilir.

Ancak her olguda bronkoskopi ile tedavi mümkün olmayabilir. Bronkoskopun ulaşamadığı ilerdeki cisimler ve gecikme nedeniyle apseleşmiş olgular için nadir de olsa torakotomi (açık ameliyatla) cisim çıkartılabilir.

Tedavide Gecikilirse Neler Olabilir?

• Enfeksiyon: Pnömoni, apse ve bronşektazi meydana gelebilir.
• Perforasyon: Özellikle iğne gibi batıcı ve delici cisim aspirasyonlarında.
• Fistül: Akciğerden göğüs duvarına bağlantı meydana gelebilir ancak son derece nadirdir.

Kuruyemiş Ve Oyuncak Parçaları Risk Oluşturur

Özellikle 1 ile 2 yaş arası çocuklarda yabancı cisim yutma ve buna bağlı solunum sorunları sıktır. Solunum yollarına kaçan yabancı cisimler arasında en sık saptananlar; çekirdek, fındık, fıstık gibi kuru yemişler, kuru üzüm, çiğnenmemiş besin artıkları ve oyuncak parçalarıdır. Bu tür besinler ve küçük parçalı oyuncaklar/cisimler 3 yaşın altındaki çocuklara verilmemelidir.

Unutmamalıyız ki, çocukları yabancı cisimlere bağlı sorunlardan korumanın yolu; çocukların hareketlerini kısıtlamak değil, yabancı ve tehlikeli cisimleri çocuklardan uzaklaştırmaktır.

Resim: Yabancı cisim aspirasyonu olan hastada bronkoskopi ile yabacı cismin görüntüsü.